İnsan olarak konuşabilme ve konuşulanı anlama kabiliyetine sahip bireyler olarak doğarız. Ancak bazı tıbbi problemler bu kabiliyeti kullanmaya engel durumlar oluşturabilir. Bir konuşma terapisti , çocukluktan yaşlılığa kadar olan çeşitli dil ve konuşma bozukluklarını tanılayabilir ve tedavi edebilir.

Çocuklukta; konuşma, işitme ve dil gelişimini etkileyen, geciktiren ya da iletişim kurmasını engelleyen durumlar gelişebilmektedir. Ya da yetişkin bireylerde, beyin hasarı, felç ve duygusal bozukluk gibi durumlar, konuşma yetisinin kaybolmasına ve iletişim eksikliği yaşanmasına neden olur. İşte bu durumları yaşıyor ya da çevrenizde yaşayan bir yakınınız varsa konuşma terapisti size yardımcı olabilir.

Kimler Konuşma Terapisti Olabilir?

Amerika’da; The American Speech-Language-Hearing Association (ASHA) (Amerikan Konuşma-Dil-İşitme Derneği) kurumunda Klinik Yeterlilik Belgesi (Certificate of Clinical Competence) almaya yeterli kişiler konuşma terapisti olabilmektedir. Amerikan Standartlarına göre Konuşma Terapisti olabilmek için bir lisans programını bitirmek ve lisans eğitimi sonrasında yine Dil ve Konuşma Terapisi üzerine yüksek lisans yapmak gereklidir. Sonrasında 1 yıl Amerikan Dil İşitme Konuşma Derneğinden lisanslı, tecrübeli bir Konuşma Terapistinin yanında staj yapmak ve praxis sınavını geçmek gereklidir.

Ülkemizde konuşma terapisi üzerine lisans programları son birkaç yılda açılmıştır. Maalesef ülkemizde konuşma terapisi alanının yeni gelişiyor olması alanda büyük bir ihtiyaç doğurmaktadır. Bu ihtiyaç nedeniyle Çocuk Gelişimi mezunlarından tutun da Diş Hekimliği mezunlarına kadar bir çok kişinin kendini Konuşma Terapisti olarak tanıttığı bizlere velilerimiz tarafından iletilmektedir.

Konuşma Terapistinizi seçerken tedavi olacağınız konuda ne gibi tecrübeleri olduğunu, nereden mezun olduğunu, hangi eğitimleri aldığını iyi araştırmanızı tavsiye ederiz. Konuşma Terapistini iyi araştırmadan konusunda uzman olmayan kişilerden bu hizmet alındığında maalesef ailelerimiz madden ve manen büyük kayba uğramaktadırlar.

Konuşma Terapisti Ne Yapar?

Çoğu kişi konuşma terapisti hakkında düşündüğü zaman, kekemelik ve pelteklik sorunu olan insanlara yardım eden birisi olarak düşünüyor. Bu kişilere yardım ettikleri doğru olsa da konuşma terapistlerinin uygulama alanları bundan çok daha fazlasıdır.

Konuşma terapisti; alanında en az lisans eğitimi almış ve sürekli eğitimle kendisini geliştirmiş profesyonellerdir. Sağlıkla ilgili her meslekte olduğu gibi konuşma terapistleri; anatomi, fizyoloji, genetik, insan ve dil gelişimi, dil bilimi, psikoloji, sesbilimi, vb. birçok dalın yanında daha fazlasını da incelemeleri gerekmektedir.

Konuşma Terapistleri Nasıl Çalışır?

Konuşma terapisti, eğitim ortamları, sağlık tesisleri ve özel uygulamalar gibi çeşitli ortamlarda çalışırlar. İletişim uzmanları olarak konuşma terapsitleri benzersiz bir çalışma motivasyonu oluşturmak zorundadırlar. Konuşma terapistinin çalışma şekilleri şöyledir;

• Hastaları için farklı disiplinlerden tıbbi uzmanlar ve rehabilitasyon uzmanları ile birlikte çalışır.
• Yeni doğan bebeklerden yetişkin yaş gruplarına kadar sorunu olan geniş bir yaş grubuna hizmet verir.
• Hasta yakınlarını, aileleri ve bakıcıları bilgilendirir ve onlara eğitim verir.
• İletişim ve ilgili bozuklukları değerlendirmek, tedavi etmek ve bu bozukluklarla ilgili araştırma yapmak için teknolojiyi kullanır.

Konuşma terapisti mesleği gereği, detaylara, özel bilgi ve becerilere, yoğun konsantrasyona dikkat etmeyi gerektirir.

Konuşma Terapisi Neden Gereklidir?

Yaşadığımız hayatın gidişatını normalleştirmek, etkili bir şekilde iletişim kurabilmek, yaşam kalitesini sağlamak ve sürdürebilmek için esastır. Konuşma, dil ve diğer ilgili bilişsel bozukluklar; eğitimi, çalışma hayatına uyumu ve sosyal etkileşimi olumsuz bir şekilde etkileyebilir. Konuşma terapisti, nitelikleri ve uyguladıkları etkili tedavi yöntemleri ile bilişsel, iletişimsel, sosyal ve işitsel bozuklukları olan kişilere tam potansiyellerine ulaşmada yardımcı olabilmektedir. Ayrıca yutkunma ve beslenme bozukluklarına, Otizmin oluşturduğu zorluklara, demansa vb. gibi sorunlara tanı koyulmasına ve tedavi edilmesine zemin oluşturmak için eğitimler almaktadırlar.

Sonuç olarak konuşma terapisi kişilerin günlük hayatta ve sosyal yaşamlarını kalitesiz bir şekilde sürdürmelerine neden olan bozuklukları ve rahatsızlıkları, etkili tedavi yöntemleri sayesinde optimum seviyeye çıkararak, eğitime sosyal hayata ve mesleklerine uyum sağlamalarına yardımcı olmaktadır.

Konuşma Terapistinin Sorumlulukları

Konuşma terapisti bir sağlık uzmanı olmak zorundadır. Sorunları teşhis etmek ve bir tedavi planı oluşturabilmek için doktorlar ve diğer terapistlerle yakın çalışmak zorundadır. Konuşma terapisti, konuşma bozukluğuna neden olan problemleri ortaya çıkarmak için belirli ve standart testler uygulamalıdır.

Konuşma bozukluğu olan bireye tanı konduktan sonra kişinin sorununa uygun bir tedavi planı geliştirilir. Tedavi; konuşma kaslarını harekete geçirecek egzersizler, harf, kelime ve telaffuzların iyileştirilebileceği ya da öğrenilebileceği belirli tedavi yöntemlerini içerebilir. Merkezimizde dokunarak uyaranlar verilerek beyine konuşmanın nasıl üretileceğini öğreten PROMPT tekniği dahil Amerika’da kullanılan birçok teknik kullanılmaktadır.

Konuşma terapisti, mesleği ile ilgili olan bilgileri bir düzen haline getirir. Analitik düşünerek, sözlü ve yazılı dilde etkili bir şekilde iletişim kurar. Birincil iş görevleri; uygun değerlendirme araçlarını kullanmak, test sonuçlarını yorumlamak, terapi müdahaleleri oluşturmak ve yürütmek, personel toplantılarına katılarak terapötik ilerleme hakkında yazılı kayıt tutmak ve rapor oluşturmak yer almaktadır.

Konuşma terapisti, günlük etkileşimlerde motor işlevlerini veya iletişim becerilerini korumak adına müşteri ile uygun tekniklerin kullanımını güçlendirmenin en iyi yolları hakkında aile üyeleri, bakıcılar ve öğretmenler ile de görüşürler. Yapılan bu istişarelerin ardından, konuşma terapistleri toplanan bilgiler ışığında tedavi planlarını tekrar gözden geçirirler.

Konuşma Terapisti Size Nasıl Yardımcı Olur?

Konuşma terapisti, konuşma ve iletişim bozuklukları gibi birçok farklı konuda size yardımcı olabilir. Tedavi edilmesine yardımcı oldukları başlıca problemlerin bazıları şöyledir;

• Konuşma gecikmeleri ve bozuklukları; konuşma, ses problemleri, dil gelişim bozuklukları ile buna bağlı olarak gelişen öğrenme bozuklukları (Apraksi-Dizartri)
• Konuşma sesleri; seslerin nasıl söylendiği, seslerin birlikte hareketi, artikülasyon (eklem) ya da fonolojik bozukluklar (harfleri günlük konuşma içinde doğru telaffuz edememe)
• Dil; ne duyulduğu, ne okunduğu ya da başkalarına düşüncelerini söylemek için kelimelerin nasıl kullanıldığı ve ne anlaşıldığı ile ilgili problemler (Örn., Afazi)
• Okuma-Yazma; ne kadar iyi okuyup yazıyoruz? Konuşma ve dil bozukluğu olan kişilerde okuma, heceleme ve yazma konusunda da sorunlar olabilir.
• Sesler; sesler nasıl duyulur? Kısık veya yüksek ses problemleri, burundan konuşma problemleri ve ses çıkaramama gibi problemler
• Kekemelik gibi konuşmada güçlük ve akıcılığın olmadığı durumlar ve konuşurken duraklama uzatma bloke olma gibi problemler
• Bilişsel İletişim; hafıza, dikkat, problem çözme, diğer düşünme becerileri ile ilgili problemler
• Beslenme ve Yutma; yutma bozukluğu yetersiz beslenmeye, kilo kaybına ve diğer sağlık problemlerine neden olur. Bu durumun oluşturduğu problemler (disfaji)
• Konuşma terapisti, yukarıda madde madde sıralanan problemlerin tedavisini ve tedavi yöntemlerini geliştirerek iyileşme sağlanmasına yardımcı olur.
• Sözlü ve sözlü olmayan vücut dili anlatımı ve anlama bozuklukları, anadil gecikmeleri ve bozuklukları
• Ses ve rezonans bozuklukları
• Yetişkinlerde, çocuklarda ve bebeklerde yutkunma ve beslenme bozuklukları
• Sosyal iletişim becerileri, akıl yürütme, problem çözme ve çözümleme işlevlerini içeren bilişsel ve iletişimsel bozukluklar
• Fonolojik farkındalık, okuduğunu anlama ve yazma ile okuryazarlık becerileri ile ilgili sorunlar
• Farklı rahatsızlıklarla ilgili iletişim ve yutkunma bozuklukları, travmatik beyin hasarı, demans, otizm, gelişimsel ve genetik bozukluklar ve nörolojik bozukluklar

Uzman Dil ve Konuşma Terapisti

Ümmühan Erkoç